Op 2 en 3 juli 2018 waren de vrijwilligers van de Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) West-Brabant & Tholen te gast in hospice de Markies. De vrijwilligers komen een of twee keer in de week bij mensen in huis, mensen die in de palliatieve of terminale fase zijn beland. Daar doen ze wat nodig is en wat de situatie vraagt. Dat kan variëren tot het voorlezen van de krant, een gesprek over vroeger, zetten van thee of koffie, tot een hand vasthouden terwijl er een nacht gewaakt wordt. Vaak overlijden de mensen thuis in eigen bed. Maar het komt ook voor, dat op het laatst wordt besloten om naar een hospice te gaan. Daar worden zij vervolgens liefdevol verzorgd door bijvoorbeeld het team van de Markies.
De bijeenkomsten stonden in het teken van de kracht van rituelen. Geestelijk verzorger Jopie van der Vorst van hospice de Markies heeft die uitgebreid onderzocht en de gasten en hun naasten zeggen vaak “Ja” als zij deze aanbiedt. Omdat er begin juli 2018 een leeg appartement was in de Markies kon Jopie het ritueel, dat zij normaliter op maat maakt, voordoen bij de elf aanwezigen. Op bed, de mooie quilt.
Na een korte meditatie begint Jopie met het aansteken van de Markies-kaars. Alle aanwezigen mogen het licht doorgeven door een waxinelichtje te pakken en het eromheen te zetten. De woorden van licht, liefde en omarming die volgen worden door Jopie met aandacht en respect uitgesproken.
Een gedicht van Marinus van den Berg over de kostbare tijd die benut zou moeten worden om samen te herinneren, te praten over wat goed en van waarde was, past hier perfect. Er is ruimte in het ritueel voor zelfgekozen woorden van dank door de naasten, als zij daarvoor kiezen, een gedicht mag natuurlijk ook. Gasten of hun naasten zoeken de muziek uit, waarmee het ritueel wordt beëindigd, waarna Jopie de kamer verlaat.
Vanmiddag is het Maaike Ouboter’s fragiele lied ‘Je kust me, je sust me, omhelst me, gerust me’ geïnspireerd op het overlijden van haar ouders, dat de kamer vult. Ook de muziektherapeute is aanwezig en met haar oceandrum versterkt zij een verhaal dat Jopie voordraagt, een verhaal over vergeving en een klankreis naar binnen. Allemaal zijn we zichtbaar onder de indruk van het hele gebeuren en hoorbaar stil geworden.
De vrijwilligers van VPTZ hebben aan den lijve ondervonden wat zulke rituelen kunnen betekenen. Rituelen zorgen voor verbinding met het moment, met elkaar en ook met jezelf. Nu veel mensen de kerk en georganiseerde religie achter zich laten hebben mensen behoefte aan andere rituelen.
Het ritueel zorgt ervoor dat je je beperkte ik overstijgt en je één voelt met iets dat veel groter is, en daar geeft iedereen een andere naam aan…. in warme herinnering aan diegene die heeft losgelaten.
Tekst: Louise Smit, VPTZ West-Brabant & Tholen