Palliatieve zorg en de multidisciplinaire samenwerking

Dit keer wilde café Doodgewoon eens aandacht besteden aan multidisciplinaire samenwerking. Palliatieve zorg geef je namelijk nooit alleen!

En dus stonden er vanavond 4 verschillende professionals voor ons klaar.

In vier korte sessies maakten we kennis met: huisarts Annique Loukes, regiocoördinator Ellen van der Weijde van VPTZ West-Brabant & Tholen, fysiotherapeut Danielle van Terheijden en ergotherapeut Saskia van Bezooijen en Transmuraal Palliatief Verpleegkundige (TPV) Esther Mulders.

Ieder belichtte vanuit hun professie wat zij kunnen bieden in de palliatieve fase en zouden kunnen betekenen voor de cliënt en hun naasten.

Het was een boeiende avond!

Wat bleef er na deze avond hangen?

  • Wat is er gelukkig al veel geregeld omtrent de palliatieve zorg en stervensbegeleiding.
  • Wat kan er veel!
  • Wat is er toch nog veel onwetendheid in met name de medische hoek.
  • Wat zou het fijn zijn als de communicatie tussen alle betrokkenen nog zou verbeteren.
  • Dat het goed zou zijn dat er in het elektronisch patiënten dossier een stukje ‘wilsverklaring’ zou kunnen komen.
  • Dat je eigenlijk maar één telefoonnummer moet onthouden om heel veel in gang te zetten. Dat is 06 43 23 71 50 van het Netwerk Palliatieve Zorg.

Aan het einde van de avond wisten we beter wat er allemaal mogelijk is in de palliatieve fase.
En zoals altijd was er na afloop ruimte en tijd voor een drankje en een hapje en veel gezelligheid

 

Tekst: Aad Joosten, VPTZ West-Brabant & Tholen

Tiende editie Café Doodgewoon West-Brabant: Manu Keirse

Café Doodgewoon West-Brabant donderdag 20 april – Manu Keirse

Manu Keirse is een bekende klinisch psycholoog uit België. Hij is hoogleraar in Leuven en een expert in patiënten begeleiding, rouwverwerking en de palliatieve zorg.

Manu Keirse live horen spreken is een inspirerende en onvergetelijke ervaring. Zijn ontroerende verhalen komen uit de praktijk. Daarom zijn we heel blij te kunnen melden dat hij op donderdag 20 april te gast is bij de tiende editie van Café Doodgewoon West-Brabant.

Manu Keirse heeft in het verleden menig boek over palliatieve zorg en rouw geschreven. Daarin gaat hij uitvoerig in op de vele emoties die gepaard gaan met verlies (‘Stil verdriet’, ‘Vingerafdruk van verdriet’, ‘Helpen bij verlies en verdriet’, om er een paar te noemen).

Palliatieve zorg is voor Keirse het toevoegen van leven aan de dagen die nog komen, alles doen wat je kunt om te zorgen dat iemand zo zinvol mogelijk kan leven tot de laatste dag: de pijn stillen, comfort geven en goed informeren. Palliatieve zorg begint in het ideale geval op het moment dat de diagnose van een ongeneselijke en levensbedreigende ziekte wordt gesteld. Ze vult curatieve zorg aan of versterkt ze. Palliatieve zorg kan zich dus uitstrekken over een lange periode. Een optimale palliatieve zorg zorgt ervoor dat de patiënt de regie van zijn levenseinde zoveel mogelijk in eigen handen neemt.

In 2014 publiceerde Keirse het boek ‘Zie de mens’, een opvallende oproep om de verregaande fragmentatie in onze maatschappij een halt toe te roepen. Hij pleit voor een radicaal nieuwe manier van kijken, een manier die de waarde en waardigheid van mensen centraal stelt. Want pas als we dat doen, kunnen we waarachtig met elkaar omgaan. En dat is misschien wel de echte uitdaging als je zorg wilt dragen voor anderen, in je gezin en familie, in de opvoeding en in de zorgverlening.

In 2015 kwam zijn boek ‘Als ik er niet meer ben’ uit, over de laatste fase van het leven. Je leeft maar één keer, maar hetzelfde kan natuurlijk ook gezegd worden van sterven. Een goede aanpak van de laatste fase van je leven kan je toelaten op een mooie manier afscheid te nemen. Dit boek is bedoeld voor iedereen die zich wil voorbereiden op het levenseinde, maar ook voor mensen die anderen hierin willen bijstaan.

De entree is vrij.

Aanmelden moet wél deze keer, dat kan via: cafe@doodgewoonwestbrabant.nl.

Het maximaal aantal mensen dat in de Binnentuin van TWB past is helaas al bereikt.

We zijn nu een reservelijst aan het bijhouden. Mensen die zich hebben aangemeld en een bevestiging hebben ontvangen vragen wij, als zij toch niet in de mogelijkheid zijn om de avond bij te wonen, om zich af te melden . Zo kunnen wij de mensen op de reservelijst blij maken.

Er is aan de achterkant van TWB een grote parkeerplaats.

L-Jorritsma-Smit

Café Doodgewoon West-Brabant #9

Het was volle bak bij de negende editie van Café Doodgewoon West-Brabant op 9 februari j.l.

Er waren bijna stoelen te weinig en men kon een speld horen vallen.

Oud huisarts Simon van Hemsbergen hield een respectvol betoog over zijn werk bij de Stichting Levenseindekliniek.

Zijn presentatie is op de website www.doodgewoonwestbrabant.nl in te zien.

Daarna was het als vanouds gezellig bijpraten met alle  zorgverleners en vrijwilligers uit de palliatieve zorg.

De volgende bijeenkomst van Café Doodgewoon West-Brabant is op 20 april. Manu Keirse is de spreker. Aanmelden is verplicht deze keer, dit kan via cafe@doodgewoonwestbrabant.nl. Inschrijvingen worden behandeld op volgorde van binnenkomst.

 

Ronald van Nordennen bij Café Doodgewoon West-Brabant

Specialist ouderengeneeskunde Ronald van Nordennen gaat op donderdagavond 16 juni a.s. bij Café Doodgewoon West-Brabant over het thema Euthanasie bij Dementie een interactieve lezing verzorgen.

De laatste jaren krijgt het onderwerp palliatieve zorg bij mensen met dementie steeds meer aandacht. Dit is ook terecht, want mensen met dementie en hun naasten hebben goede zorg nodig in deze soms moeilijke periode in het leven. Het onderwerp euthanasie bij dementie maakt onderdeel uit van deze palliatieve zorg. Hier zijn veel onduidelijkheden over en de verwachtingen vanuit mensen met dementie en hun naasten rondom euthanasie bij dementie kloppen niet altijd met de wetgeving die wij in Nederland kennen.

Deze avond zullen we hier op ingaan en het onderwerp verder verkennen waarbij veel ruimte is voor vragen.

Datum: 16 juni 2016, tijd: 19.30 uur, de zaal is open vanaf 19.00 uur en de toegang is gratis.

Locatie
De Binnentuin van TWB
Belder 2-4, 4704 RK Roosendaal

Waarom Café Doodgewoon West-Brabant? Aan de hand van thema-avonden willen we formele en informele zorgverleners met elkaar in contact brengen, ervaringen laten uitwisselen en informatie delen rondom palliatieve zorg. Ook geïnteresseerden in de palliatieve zorg en mantelzorgers zijn welkom.

Voor toekomstige onderwerpen zie www.doodgewoonwestbrabant.nl

Aanmelden hoeft niet maar mág wel: cafe@doodgewoonwestbrabant.nl

Organisatie
Netwerk Palliatieve Zorg Roosendaal, Bergen op Zoom en Tholen en VPTZ West-Brabant & Tholen

 

Tweede Café Doodgewoon op17 september

Sinds juni 2015 is in West-Brabant Café Doodgewoon geopend voor professionals, vrijwilligers en mantelzorgers in de palliatieve zorg. Vijf maal per jaar op de derde donderdagavond van de maand gaan de deuren naar de Binnentuin van TWB, thuiszorg met aandacht, open.

De tweede “Café Doodgewoon” vindt plaats op 17 september van 19.00 uur tot ongeveer 21.30 uur. Locatie van Café Doodgewoon is: de Binnentuin van TWB, Belder 2-4, 4704 RK Roosendaal.

De avond gaat door onverwachte omstandigheden ietwat anders worden ingevuld als oorspronkelijk aangekondigd. We hebben Gonnie Jansen uitgenodigd. Zij is documentairemaakster, levensverhalenexpert en verpleegkundige. Zij legt levensverhalen vast om na te laten voor wie de tijd dringt. Zie haar website: www.onderons.nu

Gonnie Jansen werkt met mensen in de laatste periode van hun leven en is gespecialiseerd in ‘doodgewone gesprekken’, openhartige interviews met ongeneeslijk zieke vrouwen die sterven bespreekbaar willen maken.

Zij is een vrouw met een missie: elk mens beleeft de dood en doodgaan verschillend en daarin kunnen we van elkaar leren en ook elkaar inspireren. Wat heb je nodig als je niet lang meer te leven hebt en wat is steunend, zoals in de contacten naar zorgverleners? Hierover gaan we tijdens deze interactieve avond een doodgewoon gesprek met elkaar voeren. Dat doen we aan hand van filmfragmenten met ongeneeslijk zieke vrouwen die openhartig vertellen hoe zij omgaan met hun beperkte levensverwachting en wat hen helpt.

Ook zal Gonnie Jansen een kort telefoongesprek hebben met een ervaringsdeskundige over wat haar helpt en wat niet en welke adviezen zij heeft voor de zorgverleners.  We gaan ook nog op een creatieve manier kijken naar dit thema. En natuurlijk is er volop ruimte om ervaringen met elkaar uit te wisselen.

VPTZ West-Brabant & Tholen en het Netwerk Palliatieve Zorg Roosendaal, Bergen op Zoom en Tholen vinden dat de dood net zo bij het leven hoort als de geboorte. We willen het gesprek over het levenseinde stimuleren door op informele manier kennis te delen, informatie te geven en ondersteuning te bieden, zowel aan mensen voor wie het levenseinde in zicht komt en hun naasten als aan de zorgverleners en belangstellenden. Daarom hebben we Café Doodgewoon opgericht, om aan de hand van thema-avonden zorgverleners uit West-Brabant en Tholen met elkaar in contact brengen, ervaringen laten uitwisselen en informatie delen rond de palliatieve zorg. Hierdoor wordt de transmurale samenwerking versterkt en weten de hulpverlenende organisaties elkaar beter te vinden. De palliatieve zorg aan de patiënt en zijn/haar naasten kan zo verder geoptimaliseerd worden!

De inloop van Café Doodgewoon begint om 19.00 uur met een kopje thee of koffie. We eindigen met een drankje, borrel en wat hapjes, rond 21.30 uur.

De eerste Café Doodgewoon vond plaats op 18 juni en was een groot succes. Het onderwerp was integere aandacht in de palliatieve zorg en werd door Theater van de Laatste Dagen mooi verbeeld. Een verslag van deze avond is hier te vinden op deze website.

Organisatie: Netwerk Palliatieve Zorg Roosendaal, Bergen op Zoom en Tholen en VPTZ West-Brabant & Tholen

Aanmelden hoeft niet, maar mág wel, via: info@vptz-westbrabanttholen.nl. Kom doodgewoon!

Grensverleggend samenwerken, samen zijn we sterker

Samenwerken, dat is de toekomst. Daarover zijn alle aanwezigen het wel eens: samenwerking tussen organisaties, ‘er zijn’ voor de cliënt, mantelzorgers en naasten, is dé manier om de kwaliteit van zorg op een menswaardig peil te waarborgen.

“Welkom”, Meta Vrijhoef van Netwerk Palliatieve Zorg neemt het woord namens voorzitter Janneke van Vliet die helaas verhinderd is. Meta verontschuldigt zich voor de ingewikkelde route naar de aula in het Franciscus Ziekenhuis welke overigens uitstekend bewegwijzerd is. “Deze route”, zo geeft zij aan, is een parallel met het thema van vandaag. We gaan de grenzen zoeken, welke route zullen we nemen, waar gaan we naar toe?”

Na een terugblik op het afgelopen jaar, in 2013 bestond Netwerk palliatieve zorg 10 jaar, beschrijft Meta hoe de dag verder zal verlopen en kondigt zij Madeleine Timmermann aan. Madeleine is verbonden aan het Kennis & Expertise Centrum van Stichting Groenhuysen te Roosendaal.

Spiritualiteit

Madeleine gaat in op het thema van de dag: “grenzen verkennen, verleggen”. Zij haalt hierbij het boek van Hella Haasse ‘Heren van de Thee’ aan. Ze vertelt kort over de inhoud: “Het gaat over een man, hij verblijft in het voormalig Nederlands Indië. De zaken lopen niet zoals hij zou willen, de familie in Nederland verwacht meer van hem. Uiteindelijk schrijft hij een brief, een brief vol verwijten en klachten. Een familielid in Nederland leest de brief en reageert boos, de brief drijft een wig tussen de families. Later, veel later leest de man in Nederland de brief nog een keer. En, nu leest hij hem heel anders. Het wordt hem duidelijk wat de man heeft bedoeld. Nu kan hij ook de omstandigheden laten meewegen; de man in het diepe zuiden had geen kinderen, hij en zijn vrouw leden hier zeer onder. Zo zie je dat dingen, in een andere betekenislaag, een andere uitwerking en betekenis krijgen.”

Spiritualiteit is volgens Madeleine een alledaags iets. Het is altijd om ons heen. Het is‘verbonden zijn’. Spirit betekent geest. Maar het gaat over de hele mens, lichaam en ziel.

“In tijden van crises” zo vertelt Madeleine, “je ziet het vaak, dan is er ineens tijd voor bezinning. Er komen vragen op. Het gaat om verbondenheid. Verbondenheid met het moment, met jezelf, met anderen, met de natuur. Het is je levensbron”. Madeleine spreekt verder over rituelen. Ze haalt het afscheidsmoment aan zoals dat in Roosdonck de gewoonte is wanneer een overleden cliënt het hospice verlaat: stil staan, samen, verzorgenden en vrijwilligers. Spiritualiteit zit ook in communicatie. In woorden, verhalen, poëzie. Niet alleen in taal maar ook in muziek, of juist stilte of een kaarsje opsteken. En ten slotte, het mysterie van het sterven. Dat is geen roze wolk, het kost kracht om daarbij te zijn. Madeleine’s toespraak is een interessante kijk op de invloed van spiritualiteit op het leven, ‘de mens te zien’. Zij sluit haar lezing af met muziek en de tekst van een lied van de band ‘De dijk’: ‘Kan ik iets voor je doen?’

Laatste couplet:

Kan ik iets voor je zijn

een soort arm om je heen?

Zodat het iets minder schrijnt

En je niet zo alleen?

Dan wordt het gezelschap in groepen gedeeld om te gaan deelnemen aan de workshops.

Weer langs de trappen en wegwijzers, de groepen begeven zich naar de verschillende locaties en wisselen elkaar af. Drie workshops, na de tweede is er een pauze waarin een smakelijke Italiaanse maaltijd wordt geserveerd.

Kwaliteit van leven

Ellen van der Weijde, regiocoördinator van de Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg

West-Brabant & Tholen (VPTZ) wil samen zoeken naar mogelijkheden om samen, met andere organisaties, te zorgen. Met Aad Joosten verzorgt zij de interactieve workshop. De meerwaarde van vrijwilligers in de palliatieve zorg is duidelijk. Kijkend naar de organisaties zie je de verschillen in de zorg rondom de cliënt. Zoals vrijwilligers kunnen werken is dat de gedroomde situatie voor verzorgenden in deze tijd: één-op-één werken met de cliënt, tijd hebben!

Aad Joosten brengt in beeld wie werkt in de reguliere zorg, betaald werkt, en wie vrijwilliger is, of nog andere functies heeft in de zorg. Hij vraagt zich af: hoe wil je het zien, wat ziet u nu en wat wilt u anders zien? Ellen: ”Steeds vaker worden vrijwilligers ingezet in tehuizen. Terminaal zieken zijn niet alleen mensen met de ziekte kanker, ook cliënten met dementie en andere ziekten zijn terminaal ziek te noemen”.

Een paar cijfers: als je het aan mensen vraagt wil 75% van de mensen thuis blijven, thuis sterven. Door de verschraling van de zorg zullen steeds meer mensen langer thuis en zelfstandig wonen. Hoe komt het dan dat zoveel mensen uiteindelijk toch opgenomen in een ziekenhuis? Dat heeft volgens Ellen en Joost veel verschillende redenen. Ellen: “Het is zaak om het werk van de vrijwilligers van VPTZ nóg veel meer uit te dragen bv. naar de huisartsen toe”.

Aan de hand van een aantal stellingen gaan de aanwezigen met elkaar aan de slag. Wisselend tussen de statafels met deze stellingen wordt er gediscussieerd.

‘Waar ligt de grens in samenwerking tussen formele en informele zorg’? ‘Als we meer zouden samenwerken, wat zou het ons, de cliënt en de mantelzorgers opbrengen’? De tijd is te kort om voor iedereen alle stellingen aan bod te laten komen. Maar interessant is het zeker, stof tot nadenken, openingen vinden waar het beter kan, of moet!

“Samen zijn we sterker”, zo besluit Ellen van der Weijde de workshop. Zeker waar, een mooi uitgangspunt om te bekijken waar meer samenwerking tussen organisaties kan leiden tot betere kwaliteit van zorg voor de palliatieve cliënt. Thuis, in het ziekenhuis, in een tehuis of het hospice.

Fysiotherapie in de laatste fase, is dat nou nodig? “Jazeker, fysiotherapie kan zoveel toevoegen aan het comfort van de cliënt!” Zo vinden de drie fysiotherapeuten van Netwerk palliatieve fysiotherapie. Gedrieën geven zij de workshop. Ze vertellen ieder over een deel van hun werk en wat zij voor de cliënt, maar ook voor de verzorgenden of mantelzorgers kunnen betekenen. “Wat belangrijk is”, zo begint Tanja Ivanovski, “is dat we van elkaar weten wát we doen. De communicatie tussen de organisaties rond de cliënt”. Fysiotherapie draagt bij aan het draaglijk maken van pijn en stress. Voorwaarde is dat wij als therapeuten rust brengen, zelf rustig zijn en zorgen dat we goed in ons vel zitten. Dat zijn voorwaarden. “Als een cliënt bij mij in de praktijk komt en hij of zij is gestrest, dan zeg ik vaak: ’ga eerst maar eens gewoon rustig liggen’. Stress versterkt namelijk ongemakken zoals angst, pijn, misselijkheid, benauwdheid”. Fysiotherapie is communicatie via de handen.

“Grensverleggend samenwerken, dat doen wij met dezelfde passie: de zorg voor de cliënt”, zo begint Annemarie Hendriks – van Zundert haar verhaal. “Met de druk vanuit de overheid en zorgverzekeringen in een tijd waarin alles sneller en in kortere tijd moet gebeuren is het goed om te kijken wat wij samen voor de cliënt kunnen betekenen”. Zij laat een filmpje zien: een man, hij kijkt niet vrolijk, eerder een beetje chagrijnig. Maar dan laat het filmpje het levensverhaal zien van de man, het hoe en waarom. Het laat de mens zien achter het gezicht.

“Waar kunnen wij als fysiotherapeuten mee helpen? Daarbij kijken we vooral naar de hulpvraag; we kunnen bv. advies geven over de toiletgang. Het kan heel belangrijk zijn voor een cliënt om dit zelf te kunnen. Niet hup, snel, op de postoel, nee, kijk hoe het mogelijk is voor de cliënt zolang mogelijk zelf naar het toilet te gaan. Andere dingen zijn bv. douchen, wandelen, aan tafel eten, verliggen in bed. Er wordt zo snel ‘voor de cliënt gedacht’, laten we een pas op de plaats maken en denken: hebben we het aan hém, of aan háár gevraagd?”

Ten slotte licht Conny Robbeson nog een aantal praktische zaken toe waar fysiotherapie van belang kan zijn. Dat is heel divers. Er zijn veel symptomen waar een cliënt mee te maken kan hebben en waar oefeningen, massage, hulpmiddelen en training een toegevoegde waarde kunnen zijn. Cliënten kunnen naar de gespecialiseerde fysiotherapeuten in palliatieve zorg verwezen worden. (palliafysio.wb@gmail.com).

Het gesprek aangaan

“Wanneer is het het juiste moment om een gesprek aan te gaan over de wensen van een cliënt over die laatste fase van het leven, en het stukje daarna, wat wilt ù?” Harold Stallaert is pastor en als consulent verbonden aan het Palliatief Consultatief Team van ziekenhuis Lievensberg in Bergen op Zoom. Hij vraagt zich af wanneer een goed moment voor een gesprek over wensen over de laatste fase zich aanbiedt. “Er zijn mensen die dat helemaal niet weten van hun partner, dat kan nare situaties geven wanneer het moment zich onverwacht aandient”. Hij haalt voorbeelden aan, een eigen ervaring, een slecht afscheid: ‘wie was die man waar ze het over hadden, was dát mijn vriend?’ een standaard verhaal dat opgedist wordt tijdens de crematie? Zonde is dat.

Nog een verhaal: “Een moeder, vijf kinderen, getrouwd, ze was de spil in het gezin: de diamant. De vraag komt: mama, wat wil jij? Een gesprek met veel diepgang en vertrouwen is het gevolg. Helaas, uiteindelijk gaan dingen toch anders. Er zijn vijf kinderen, ieder heeft zijn eigen relatie gehad met moeder, een eigen mening waarom het zo of anders moet. Daarom: Wat wilt ù?”

Hij heeft een plan opgevat: een wensenboek samenstellen. Maar wat zet je daarin? Zijn vraag is om dit per tafel, samen en individueel in te vullen. Vragen over wat wilt u nog bij leven? Op het laatst, wie wilt u zien, wilt u muziek, welke? Of juist niet? Leg je je niet vast op deze manier? Want, als ik straks daar lig, wil ik dat dan nog? Wanneer vul je dit wensenboek in? De discussies zijn levendig, antwoorden divers. Goed om bij stil te staan, dat gaan we doen hoor als we thuis zijn.

Is dat zo? Echt? Of schuiven we het nog maar even weg…?

Het is een mooie dag, heel veel vragen zijn aan bod gekomen, vele antwoorden zijn gegeven en we zijn het eens, SAMEN ZIJN WE STERKER!

 

Tekst: Rianne Uijtdewillegen, VPTZ West-brabant & Tholen